تجمع نیترات و نیتریت در توده های اسفناج (Spinacia oleracea L.) بومی ایران

نگرانی قابل توجهی در مورد بروز بیماری های ناشی از مصرف سبزی های حاوی نیترات و نیتریت زیاد مانند اسفناج وجود دارد. پژوهش حاضر به منظور بررسی تجمع نیترات و نیتریت در اندام هوایی (برگ و دمبرگ) 44 توده اسفناج (Spinacia oleracea L.) بومی ایران که در شرایط مزرعه رشد یافته بودند، انجام گردید. طرح آماری بلوک های کامل تصادفی شامل 44 تیمار (هر ژنوتیپ یک تیمار) و سه تکرار بود. میزان نیترات و نیتریت به روش اسپکتروفتومتری تعیین گردید. نتایج نشان دادند میزان نیترات در اندام هوایی اسفناجتوده های اسفناج ایرانی از 5/8806 تا 5/3526 میکروگرم در گرم وزن خشک متغیر بود. توده های صالح آباد قم، رهنان اصفهان، سرآسیاب 1 (کرمان)، سیرجان (کرمان)، قزوین، زنجان 2 و خرم آباد بیشترین تجمع نیترات را داشتند (5/8806 تا 7092 میکروگرم در گرم وزن خشک). تجمع نیترات در اندام هوایی توده های سرآسیاب 2 (کرمان) و ماهان (کرمان) به طور معنی داری کمتر از سایر توده ها بود (3594 تا 5/3526 میکروگرم در گرم وزن خشک). میزان نیتریت در تمام توده های اسفناج ایران (بین 7/188 تا 8/73 میکروگرم در گرم وزن خشک) کمتر از میزان نیترات بود. توده های مختلف اسفناج در این آزمایش تفاوت معنی داری در میزان نیتریت داشتند. توده های اسفناج خرم آباد، ورامین-1، ماهان، بجنورد-1، قم، ساری-2 وراور کرمان کمترین میزان نیتریت را در مقایسه با سایر توده های اسفناج داشتند (بین 8/73 تا 51/89 میکروگرم در گرم وزن خشک). در حالیکه بیشترین میزان نیتریت در توده های اسفناج (بین 1/163 تا 7/188 میکروگرم در گرم وزن خشک)  در توده های سرآسیاب-1 کرمان، یزد، همدان و برآن اصفهان وجود داشت. نتایج نشان دادند میانگین تجمع نیترات یا نیتریت در این توده ها تفاوت معنی داری داشت و با توجه به اختلاف زیاد در میزان تجمع نیترات و نیتریت در اندام هوایی توده های بومی اسفناج ایران، زمینه استفاده آنها در برنامه های بهنژادی برای تولید ارقام با میزان تجمع نیترات کمتر وجود دارد.